DẬY THÌ LÀ GÌ ? NGUYÊN NHÂN NÀO GÂY RA DẬY THÌ? SAI LẦM THƯỜNG GẶP CỦA CHA MẸ KHIẾN CON DẬY THÌ SỚM

 

       “Nữ thập tam, nam thập lục” là một câu nói thời xưa muốn ám chỉ về độ tuổi dậy thì ở nam và nữ. Chính vì thế mà có câu ca dao”Lấy chồng từ thủa mười ba/Đến năm mười tám thiếp đà năm con”. Theo khoản 8, Điều 3 Luật hôn nhân gia đình 2014, xã hội ngày nay  quy vào tội tảo hôn. “Tảo hôn là hành vi lấy vợ, lấy chồng khi một bên hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 8 của Luật này.”

      Dậy thì là quá trình khiến trẻ thay đổi cả về tâm lí, sinh lí, ngoại hình, biến những cô bé thành những thiếu nữ xinh đẹp, những cậu trai nhỏ trưởng thành hơn, chín chắn hơn. Nói cách khác, dậy thì là quá trình thay đổi thể chất qua đó cơ thể của một đứa trẻ thành một cơ thể trưởng thành có khả năng sinh sản hữu tính. Nó được bắt đầu bởi các tín hiệu nội tiết tố từ não đến tuyến sinh dục: buồng trứng ở em gái và tinh hoàn ở em trai.

DẬY THÌ LÀ GÌ ? NGUYÊN NHÂN NÀO GÂY RA DẬY THÌ?

1. Dậy thì là gì?

Dậy thì là quá trình thay đổi thể chất qua đó cơ thể của một đứa trẻ thành một cơ thể trưởng thành có khả năng sinh sản hữu tính. Nó được bắt đầu bởi các tín hiệu nội tiết tố từ não đến tuyến sinh dục: buồng trứng ở em gái và tinh hoàn ở em trai. Để đáp ứng với các tín hiệu này, các tuyến sinh dục sản xuất hormone kích thích ham muốn và sự tăng trưởng, chức năng và sự biến đổi của não, xương, cơ, máu, da, tóc, vú và các cơ quan sinh dục. Tăng trưởng thể chất – chiều cao và khối lượng cơ thể tăng mạnh trong nửa đầu tuổi dậy thì và được hoàn thành khi cơ thể trưởng thành được phát triển hoàn toàn. Cho đến khi hoàn toàn trưởng thành về khả năng sinh sản, sự khác biệt về thể chất trước tuổi dậy thì giữa bé trai và bé gái là cơ quan sinh dục bên ngoài.

Nói cách khác tuổi dậy thì là khoảng thời gian các bé phát triển đến một mốc nào đó và bắt đầu trưởng thành về mặt tình dục. Dậy thì liên quan đến nhiều biến đổi về tâm sinh lý trong cơ thể, làm hoàn thiện khả năng sinh sản và đặc điểm giới tính thứ cấp (dấu hiệu trưởng thành, chẳng hạn như sự tăng trưởng lông mu).

Thời gian bắt đầu quá trình dậy thì ở mỗi người không giống nhau. Tuổi dậy thì ở nữ thường trong độ tuổi từ 10 đến 14, trong khi ở các bé trai là trong khoảng 12 – 16 tuổi. Ngày nay, nữ giới thường bắt đầu dậy thì sớm hơn trước, thường có thể do ảnh hưởng môi trường và dinh dưỡng.

Sự thay đổi về mặt hình thể

Khi bước vào giai đoạn dậy thì, các bé gái sẽ bắt đầu phát triển về chiều cao lẫn cân nặng nhanh chóng hơn do cơ thể bị chi phối bởi sự thay đổi của hormone tăng trưởng và hormone sinh dục. Các bé gái thường dậy thì sớm hơn các bé trai 1 – 2 năm.

Đặc biệt là khi lớp mỡ dưới da có dấu hiệu gia tăng và tập trung chủ yếu tại vùng ngực, mông, đùi, cánh tay, cơ thể trẻ sẽ dần hình thành đường cong rõ nét hơn. Ngoài ra, dưới sự tác động của nội tiết tố estrogen, tuyến vú của trẻ cũng có sự thay đổi và thường xảy ra ở trẻ từ 10 – 11 tuổi.

Sau khi tuyến vú phát triển được 6 – 12 tháng, cơ thể của bé cũng xuất hiện lông mu. Âm đạo, buồng trứng, và khung xương chậu đều phát triển. Một đặc điểm mà cha mẹ có thể chắc chắn rằng bé đã chính thức chuyển sang tuổi dậy thì đó là có kinh nguyệt.

Đối với những bé có cơ thể khỏe mạnh, lần hành kinh đầu tiên sẽ bắt đầu vào lúc bé ở 12,5 tuổi, xuất hiện sau quá trình phát triển tuyến vú khoảng 2 – 2,5 năm. Kinh nguyệt đến sớm hay muộn còn phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng, chủng tộc… khác nhau ở mỗi gia đình.

Sự thay đổi về tâm lý

Tuổi dậy thì là thời điểm vô cùng nhạy cảm, cha mẹ nên lưu ý một số sự thay đổi về mặt tâm lý dưới đây để biết cách định hướng cho bé gái đi đến những hành vi tích cực.

Thể hiện sự độc lập. Không còn phụ thuộc hết vào cha mẹ, trung bình từ 10 -13 tuổi trẻ bắt đầu muốn làm chủ suy nghĩ và hành động của mình nhiều hơn trước. Các bé thường cố gắng tách khỏi cha mẹ, một số trẻ chỉ nghe lời khuyên của cha mẹ một cách miễn cưỡng. Một số trường hợp khác, trẻ sẽ phản ứng kịch liệt, khẳng định những điều bản thân làm mới là đúng.

Ở độ tuổi từ 14 – 16 tuổi, nếu cha mẹ không biết tìm cách trò chuyện khéo léo, mâu thuẫn về suy nghĩ giữa các thành viên trong gia đình ngày càng trở nên gay gắt hơn. Đến khi bước vào giai đoạn 17 -19 tuổi, trẻ mới có thể nhận rõ những giá trị sâu sắc và chân thành trong các lời răn dạy của cha mẹ.

Cảm xúc thay đổi thất thường: Trong thời gian dậy thì, nhất là vào chu kỳ kinh nguyệt, sự rối loạn hormone có thể khiến cho nữ giới khó kiểm soát được tâm trạng của mình. Các bé gái dễ dàng tức giận vô cớ, thường im lặng hoặc đáp lại câu hỏi của cha mẹ một cách thiếu lễ phép.

Nếu gặp phải khó khăn trong việc học tập, con gái cũng trở nên yếu đuối và dễ khóc. Đặc biệt là khi hằng ngày cứ nhìn thấy cha mẹ bất hòa, trẻ sẽ cảm thấy chán nản, tự ti tột độ và có ý nghĩ muốn xa rời gia đình nhiều hơn.

 

Chú trọng đến hình ảnh cơ thể: Ở độ tuổi từ 10 – 13, trí tò mò sẽ thôi thúc trẻ chủ động tìm hiểu kĩ lưỡng về cấu tạo của cơ thể mình. Các bé có thể tỏ ra lo lắng quá mức nếu cơ thể có nhiều khuyết điểm khi so sánh với bạn đồng trang lứa

Từ 14 – 19 là giai đoạn trẻ có khả năng nhận thức đầy đủ nhất về sự khác biệt về giới tính, các bé gái bắt đầu quan tâm đến vấn đề làm đẹp thường xuyên hơn như là xây dựng phong cách ăn mặc hợp thời trang, làm tóc, trang điểm…

Thay đổi trong quan hệ bạn bè: Trẻ sẽ có mong muốn kết nối với nhiều bạn bè hơn trong giai đoạn từ 14 – 16 tuổi. Mọi hành vi của trẻ cũng thường chịu nhiều ảnh hưởng từ nhóm bạn chơi cùng. Chẳng hạn, khi bị bạn bè chê bai những món đồ mà mình sở hữu như cặp sách, váy áo… trẻ lập tức không dùng tới nó và cố tình làm nũng để được cha mẹ sắm cho các đồ vật mới.

Do hormone thay đổi, nữ giới rất dễ rung động trước các bạn khác phái. Vì vậy, trẻ thường khó nhận ra đâu là tình bạn và tình yêu đích thực. Từ đó, hầu hết các bé đều muốn có những buổi hẹn hò lãng mạn hay thử nghiệm về tình dục như người lớn.

Nói tóm lại: Dạy thì là sự phát triển các đặc tính sinh dục thứ phát. Đối với trẻ gái tuổi bắt đầu dậy thì bắt đầu từ 8-13 tuổi, trẻ trai bắt đầu dậy thì từ 9-14 tuổi. Trẻ gái phát triển tuyến vú, tăng kích thước bộ sinh dục, phát triền lông mu, lông nách, hành kinh, tăng trưởng nhanh về chiều cao. Trẻ trai tinh hoàn to, dương vật to, phát triền lông mu, lông nách, khàn tiếng, tăng trưởng nhanh về chiều cao.

2. Nguyên nhân nào gây ra dậy thì?

Dậy thì là quá trình tự nhiên của cơ thể để trưởng thành về tình dục. Vùng dưới đồi não, tuyến yên tiết ra hormone gonadotropin-releasing (GnRH) làm bắt đầu quá trình dậy thì. GnRH kích thích tuyến yên, cơ quan nhỏ hình hạt đậu kết nối với đáy của vùng dưới đồi, để tạo ra hai hormone: hormone kích thích hoàng thể (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH). Hai hormone này giúp thúc đẩy các cơ quan sinh dục nam và nữ (tinh hoàn và buồng trứng) bắt đầu sản xuất các hormone giới tính phù hợp, bao gồm estrogen và testosterone, khởi động các dấu hiệu khác của tuổi dậy thì trong cơ thể.

3. Những dấu hiệu khi bé đến tuổi dậy thì là gì?

Dấu hiệu dậy thì ở nữ

Dấu hiệu đầu tiên của tuổi dậy thì ở bé gái thường là ngực bắt đầu phát triển. Đầu vú to ra và mềm, một bên vú bắt đầu phát triển trước một vài tháng so với bên còn lại. Lông mu bắt đầu xuất hiện cùng lông trên chân và cánh tay.

Sau 1 năm hoặc khi bắt đầu dậy thì và trong vài năm, những dấu hiệu tuổi dậy thì ở nữ là:

• Vú tiếp tục phát triển và trở nên đầy đặn hơn
• Kinh nguyệt xuất hiện lần đầu tiên trong khoảng hai năm sau khi bắt đầu dấu hiệu dậy thì đầu tiên
• Lông mu trở nên thô hơn và xoăn
• Lông nách bắt đầu phát triển. Một số bé gái cũng có lông ở các bộ phận cơ thể khác, chẳng hạn như ria mép, điều này là hoàn toàn bình thường
• Mồ hôi đổ nhiều
• Nhiều bé gái thường bị mụn trứng cá – một bệnh da liễu khi trên mặt xuất hiện các loại mụn khác nhau bao gồm mụn đầu trắng, mụn đầu đen, mụn mủ. Muốn biết cách trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì, bạn có thể tham khảo thêm bài viết của Hello Bacsi tại đây.
• Âm đạo bắt đầu tiết dịch màu trắng
• Cơ thể phát triển mạnh mẽ. Từ lúc mới bắt đầu dậy thì, bé gái tăng trưởng 5 – 7,5 cm trong vòng một hoặc hai năm tiếp theo, sau đó đạt chiều cao trưởng thành.
• Cơ thể tăng cân, thay đổi hình dáng cơ thể. Cơ thể nữ giới thường có nhiều mỡ ở dọc trên cánh tay, đùi và trên lưng; hông tròn và vòng eo dần bị thu hẹp.

Sau khoảng 4 năm dậy thì, bé gái sẽ có những dấu hiệu sau: vú phát triển hoàn toàn, lông mu có thể lan ra đùi trong, bộ phận sinh dục phát triển đầy đủ, ngừng phát triển chiều cao. Một tình trạng xảy ra phổ biến ở tuổi dậy thì là rạn da. Để giúp con đối phó với rạn da tuổi dậy thì, mời bạn tham khảo thêm bài viết Mẹ cần biết cách để con không bị rạn da ở tuổi dậy thì.

Dấu hiệu dậy thì ở nam

Dấu hiệu đầu tiên đánh dấu bé trai bước vào tuổi dậy thì thường là tinh hoàn lớn hơn trước, da bìu bắt đầu mỏng và đỏ lên. Lông mu cũng bắt đầu xuất hiện tại gốc dương vật.

Sau một năm khi các dấu hiệu đầu tiên của tuổi dậy thì bắt đầu và trong vài năm tới, bé trai sẽ có các dấu hiệu sau:

• Dương vật và tinh hoàn phát triển, bìu dần dần trở nên tối màu hơn
• Lông mu trở nên dày hơn và xoăn
• Lông nách bắt đầu phát triển
• Bắt đầu đổ mồ hôi nhiều
• Vú có thể tạm thời sưng nhẹ, điều này là bình thường và không giống tình trạng vú to ở đàn ông
• Xuất tinh không kiểm soát khi ngủ
• Giọng “vỡ” và trầm hơn. Trong một thời gian, bé trai sẽ có sự thay đổi nhanh về giọng nói
• Mụn trứng cá xuất hiện
• Cơ thể tăng trưởng mạnh mẽ, chiều cao trung bình tăng 7-8cm một năm và cơ bắp phát triển hơn.

Sau khoảng bốn năm bước vào tuổi dậy thì, bé trai sẽ có các dấu hiệu sau: Bộ phận sinh dục trưởng thành như người lớn và lông mu đã lan rộng đến bên trong đùi, râu bắt đầu phát triển, chiều cao phát triển chậm dần và ngừng phát triển hoàn toàn vào khoảng 16 tuổi (nhưng cơ bắp vẫn tiếp tục phát triển), hầu hết nam giới sẽ hoàn toàn trưởng thành năm 18 tuổi.

Đối với một số trẻ, giai đoạn dậy thì là một khoảng thời gian khó khăn khi phải đối phó với những thay đổi của cơ thể nhưng đây là thời điểm để trẻ tự ý thức về bản thân. Song đối với một số trẻ khác, dậy thì lại là một khoảng thời gian thú vị, khi trẻ phát triển nhiều cảm xúc và cảm giác mới lạ. Tuy nhiên, những thay đổi cảm xúc đột ngột có thể gây ảnh hưởng tâm lý và tình cảm, chẳng hạn như: Thay đổi tâm trạng không rõ nguyên nhân, lòng tự trọng suy giảm, hiếu chiến, phiền muộn nên bố mẹ cần hết sức lưu tâm đến trẻ.

4. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến độ tuổi dậy thì?

Dậy thì sớm

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ trẻ dậy thì sớm, chẳng hạn như:

• Giới tính: bé gái có nhiều khả năng dậy thì sớm hơn bé trai
• Chủng tộc: trẻ người Mỹ gốc Phi thường dậy thì sớm hơn so với trẻ em thuộc các chủng tộc khác
• Béo phì: Nếu con bạn thừa cân nhiều, bé có nguy cơ dậy thì sớm cao
• Hormone giới tính: tiếp xúc với estrogen hay testosterone qua kem, thuốc mỡ hoặc các chất khác có chứa hormone sinh dục (như thuốc người lớn, chế độ ăn uống) có thể làm tăng nguy cơ dậy thì sớm ở trẻ
• Mắc một số bệnh: dậy thì sớm có thể là biến chứng của hội chứng McCune-Albright hay còn gọi là tăng sản thượng thận bẩm sinh – bệnh liên quan đến sản xuất bất thường các kích thích tố nam (androgen). Trong trường hợp hiếm, dậy thì sớm cũng có thể do suy giáp gây ra
• Bức xạ trị liệu lên hệ thống thần kinh trung ương: việc xạ trị cho các khối u, ung thư máu hoặc các can thiệp tương tự có thể làm tăng nguy cơ dậy thì sớm.

Dậy thì muộn

Bé trai và bé gái đều xảy ra tình trạng dậy thì muộn. Yếu tố làm tăng nguy cơ dậy thì muộn, bao gồm:

• Bất thường tuyến yên bẩm sinh
• Đột biến gen
• Rối loạn nhiễm sắc thể
• Bệnh giảm khứu giác
• Rối loạn ăn uống
• Bệnh hệ thống mạn tính
• Suy dinh dưỡng
• Tập thể dục quá mức
• Mắc phải những bất thường tuyến sinh dục bẩm sinh.

5. Khi nào bạn nên đưa con đến gặp bác sĩ?

Khi bạn nhận thấy con bạn có các dấu hiệu sau:

• Chậm phát triển thể chất và giới tính, ví dụ như chưa có dấu hiệu dậy thì dẫu đã 14 tuổi
• Thay đổi thói quen ăn uống và cân nặng
• Rối loạn hình ảnh cơ thể bản thân, ví dụ như bé gái luôn nghĩ mình thừa cân mặc dù rất gầy. Đây có thể là dấu hiệu của chứng rối loạn ăn uống
• Các dấu hiệu về sức khỏe tinh thần như trầm cảm, thất thần cảm xúc, hiếu chiến, không muốn đi học, ở lại lớp
• Sử dụng ma túy, thuốc phiện, rượu bia, thuốc lá.

Làm thế nào để chẩn đoán tình trạng dậy thì sớm?

Để xác định tình trạng dậy thì sớm, bác sĩ nhi khoa sẽ kiểm tra:

• Sự tăng trưởng lông mu và ngực ở bé gái
• Sự gia tăng kích thước tinh hoàn và dương vật, sự phát triển của lông mu ở bé trai

Bác sĩ sẽ so sánh với thang điểm Tanner, thang điểm 5 để đo mức độ phát triển dậy thì ở trẻ. Sau khi khám sức khỏe đầy đủ và phân tích bệnh sử, bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm sau để chẩn đoán dậy thì sớm:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ kích thích tố, chẳng hạn như các gonadotropin (hormone kích thích thể vàng [LH] và kích thích nang trứng hormone [FSH]), estradiol, testosterone, dehydroepiandrosterone sulfate (DHEAS) và hormone tuyến giáp;
• Xét nghiệm nồng độ gonadotropin-releasing hormone agonist (GnRH), để xác định nguyên nhân dậy thì sớm có phải do gonadotropin gây ra hay không;
• Đo nồng độ 17-hydroxyprogesterone trong máu để kiểm tra tăng sản thượng thận bẩm sinh;
• Xét nghiệm X-quang đo “tuổi xương” để xác định xương có đang phát triển với tốc độ bình thường không.

Các bác sĩ cũng có thể sử dụng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh để loại trừ nguyên nhân khối u hoặc những bất thường ở bộ phận khác. Những phương pháp đó có thể bao gồm:

• Siêu âm để kiểm tra các tuyến sinh dục. Siêu âm không gây đau đớn và hiển thị hình ảnh các mạch máu và mô, cho phép bác sĩ giám sát cơ quan và lưu lượng máu trong thời gian thực.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) giúp quét não và tuyến yên bằng thiết bị chiếu hình ảnh chi tiết các cơ quan và cấu trúc cơ thể.

Làm thế nào để chẩn đoán tình trạng dậy thì muộn?

Để chẩn đoán dậy thì muộn, bác sĩ có thể tiến hành các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm máu để đo nồng độ hormone
• Xét nghiệm đo mức độ đáp ứng của tuyến yên với GnRH
• Chụp MRI não và tuyến yên.

Chỉ với một cuộc điện thoại hay một buổi khám cũng có thể giúp bạn có một cái nhìn tổng quan hơn về sức khỏe của trẻ và nhận ra vấn đề mà trẻ đang gặp phải. Điều này sẽ giúp giải tỏa căng thẳng giữa bạn và con.

6. Ở tuổi dậy thì con có cần khám sức khỏe định kỳ không?

Thăm khám sức khỏe định kỳ hàng năm được xem là cách hiệu quả để phát hiện ra những rối loạn, đồng thời kiểm tra mức độ tăng trưởng và phát triển của trẻ có bình thường không. Không phải tất cả trẻ em bị dậy thì sớm đều cần điều trị, đặc biệt nếu tình trạng này chỉ hơi sớm so với bình thường. Mục tiêu điều trị là ngăn chặn hormone sinh dục sản xuất quá sớm để ngăn chặn tăng trưởng sớm quá mức dẫn đến tầm vóc nhỏ ở tuổi trưởng thành, các thay đổi cảm xúc, vấn đề xã hội và ham muốn tình dục (đặc biệt là ở các bé trai).

Nếu dậy thì sớm là do bệnh gây ra, bác sĩ thường điều trị bệnh đó để ngăn chặn dậy thì sớm. Ngoài ra, can thiệp y tế hợp lí nhằm ngăn chặn các hormone gây dậy thì cũng có thể làm ngưng tình trạng này, ví dụ như thuốc chủ vận hormone gonadotropin-releasing (GnRH) dùng để điều trị dậy thì sớm do nguyên nhân thần kinh trung ương. Các thuốc trên có tác dụng ngăn chặn cơ thể sản xuất hormone luteinizing (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH).Nếu dậy thì chậm, phương pháp điều trị sẽ thay đổi theo nguồn gốc của vấn đề, bao gồm:

• Ở nam giới, dùng testosterol dạng tiêm, miếng dán hoặc gel
• Ở nữ giới, estrogen và/hoặc progesterone uống hay miếng dán

Tốt hơn hết, bạn nên để con được trò chuyện riêng tư với bác sĩ. Điều này giúp trẻ có cơ hội đưa ra những câu hỏi mà trẻ cảm thấy không thoải mái khi hỏi bố mẹ. Ngoài khám sức khỏe thể chất, bố mẹ cũng nên đưa con đến gặp nha sĩ để khám sức khỏe răng miệng hàng năm.

7. Bố mẹ có thể giúp con vượt qua tuổi dậy thì bằng cách nào?

Nuôi dạy con là một trách nhiệm lớn lao và cũng là thử thách vô cùng gian nan, đặc biệt khi con bạn bước vào tuổi dậy thì. Thậm chí khi trẻ từ chối tiếp cận hay trò chuyện với bạn, bạn vẫn phải hoàn thành trách nhiệm vô cùng to lớn đó. Mặc dù việc để con tự quyết định là tốt, nhưng bạn hãy nhận ra những giới hạn giữa những thứ trẻ cần và những thứ trẻ muốn một cách công bằng, chắc chắn.

Để biết cách dạy con tuổi dậy thì, ngoài việc làm bạn với con, bạn tham khảo thêm một số cách sau đây:

• Giúp trẻ xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh và tạo dựng hình ảnh cho bản thân, chuẩn bị những bữa ăn cân bằng, nhiều trái cây, rau củ và thực phẩm lành mạnh. Bố mẹ hãy là tấm gương để con noi theo trong việc ăn uống và luyện tập thể thao để cả gia đình có sức khỏe tốt
• Khuyến khích con tập thể dục điều độ mỗi ngày
• Giúp con nghỉ ngơi đủ, hạn chế thời gian trẻ sử dụng điện thoại, máy tính và tivi vào buổi tối
• Hướng con theo hướng suy nghĩ trưởng thành hơn, tham gia vào việc xây dựng và gìn giữ những quy tắc trong gia đình cũng như trò chuyện về các vấn đề hiện tại
• Tìm ra các cách khác nhau để giải quyết vấn đề, thảo luận những tình huống có thể xảy đến.

Ngoài ra, trong giai đoạn dậy thì, điều quan trọng nhất là bố mẹ hãy cho trẻ biết rằng con luôn được yêu thương và quan tâm, thậm chí ngay cả khi bạn không đồng ý với những gì trẻ làm, nhưng đó là vì bạn muốn tốt cho bé.

Bạn hãy giáo dục giới tính và những vấn đề của người trưởng thành cho con theo cách tự nhiên và cởi mở nhất, đồng thời không ngừng duy trì nó. Tốt hơn, bạn nên bắt đầu việc này trước khi trẻ dậy thì, nhờ đó con bạn biết được những gì bản thân mình nên làm, những gì bé nên tránh. Nếu bạn không thể, hãy nhờ đến bác sĩ tâm lý, một người bạn thân tín hay một thành viên khác trong gia đình. Đừng để trẻ tư tìm hiểu mọi thông tin liên quan từ internet, tivi hay từ những đứa trẻ khác.

 

SAI LẦM THƯỜNG GẶP CỦA CHA MẸ KHIẾN CON DẬY THÌ SỚM

 “Nữ thập tam, nam thập lục”, là câu nói chỉ tuổi dậy thì cho trẻ trước đây, nhưng hiện nay, nhiều trẻ gái 8, 9 tuổi đã có kinh, trẻ trai 10 tuổi đã phát triển bộ phận sinh dục khiến nhiều cha mẹ lúng túng trước sự phát triển ngoài tầm kiểm soát của con.

Dậy thì sớm là một tình trạng phổ biến và gia tăng cao trong những năm gần đây do rất nhiều yếu tố. Dậy thì sớm có thể để lại nhiều hệ lụy khiến trẻ mất tự tin vì không được sống đúng với lứa tuổi của mình. Vì thế, việc phát hiện tình trạng dậy thì sớm ở trẻ giúp các bác sĩ có hướng điều trị kịp thời, mặt khác có thể kìm hãm những căng thẳng về cảm xúc và xã hội mà trẻ có thể phải đối mặt khi trưởng thành sớm.

 

Dậy thì sớm có nhiều nguyên nhân chủ quan và khác quan, trong đó có những nguyên chủ quan lẽ ra người lớn hoàn toàn có thể phòng để hạn chế dậy thì sớm cho trẻ. Tuy nhiên do cuộc sống bận rộn, nhiều cha mẹ mặc dù biết trước những nguy hại nhưng vẫn nhắm mắt làm ngơ bởi sự tiện dụng của các dịch vụ xã hội.

Một trong sai lầm của cha mẹ khiến con dậy thì sớm đấy là lạm dụng những thực phẩm chế biến sẵn, ăn nhiều đồ chiên rán, nước ngọt, đồ chơi, đồ gia dụng… chứa hóa chất độc hại. Ngoài ra để trẻ tiếp xúc nhiều với những phim ảnh tình cảm cũng sai lầm lớn của bố mẹ ảnh hưởng nhiều đến tuổi dậy thì của con.

Sai lầm từ thói quen ăn uống

Nhiều chuyên gia y tế cảnh báo, các loại thực phẩm thông dụng hiện nay như thịt lợn, cá, thịt bò, rau mầm… nếu bị người nuôi trồng hoặc chế biến lạm dụng thức ăn, phân bón, hóa chất bảo vệ có chứa hormon tăng trưởng thì trẻ ăn vào sẽ bị ảnh hưởng và là một trong những nguyên nhân gây dậy thì sớm. Việc lựa chọn thực phẩm không an toàn, nhiễm độc là nguyên nhân gây trực tiếp đến tuổi dậy thì của trẻ. Vì vậy, hãy luôn là cha mẹ thông thái, cân nhắc, lựa chọn thực phẩm thực phẩm lành mạnh cho gia đình. Tốt nhất nên chọn mùa nào ăn thức nấy.

Thói quen cho trẻ sử dụng nhiều các sản phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán, đồ ngọt,… cũng gây dậy thì sớm ở trẻ. Bởi trong những thực phẩm đó có chứa chất bảo quản, chất tạo màu (phtalanats), vừa dễ gây béo phì, vừa có tác dụng tương tự như hormon giới tính, làm gia tăng dậy thì sớm.

Hiện, khá nhiều người để “tiện lợi” thường mua phở, bún, ngô luộc, vịt quay còn đang nóng hổi cho vào túi nilon, hộp xốp đem về. Những loại túi, hộp, bình nhựa… này còn có thể chứa chất DOP (dioctin phathalat) mà nếu bị nhiễm lâu dài, sẽ làm xáo trộn nội tiết hay phá vỡ nội tiết, bị ảnh hưởng về giới tính, dẫn đến các bé trai có thể bị nữ tính hóa, vô sinh, còn bé gái có nguy cơ dậy thì quá sớm.

Sai lầm khi chọn đồ gia dụng, đồ chơi cho con

Theo PGS.TS Hồ Sơn Lâm, Viện Khoa học Vật liệu ứng dụng, Phthalates là loại hóa chất công nghiệp có thể can thiệp vào quá trình nội tiết, làm rối loạn hệ thống hormon giới tính và gây dậy thì sớm ở cả bé gái và trai… Ngoài ra, chất này còn làm giảm số lượng và khả năng hoạt động của tinh trùng, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nam và ung thư vú ở nữ. Phthalates có trong nhiều sản phẩm như đồ gia dụng, đồ chơi trẻ em…

Mặc dù nhiều cha mẹ biết rõ thông tin về đồ chơi rẻ tiền có chứa chất độc hại nhưng với tâm lý ham của rẻ, chỉ cần cho trẻ chơi vài ngày là chán rồi bỏ đi cũng không tiếc nên nhiều bậc phụ huynh bỏ qua những cảnh báo đó, vô tình để con mình bị dậy thì sớm lúc nào không hay.

Sai lầm khi trẻ tiếp xúc nhiều phim ảnh lãng mạn

Một trong những nguyên nhân khiến trẻ dậy thì sớm là do con cái bị ảnh hưởng khi bố mẹ xem quá nhiều những bộ phim truyền hình lãng mạn. Khi thường xuyên xem những bộ phim này, trẻ sẽ bị ám ảnh bởi những hình ảnh trong phim và sẽ mất tập trung trong cuộc sống.

Theo nhận định của các chuyên gia, tỷ lệ trẻ em bị dậy thì sớm đã tăng lên rất nhanh và nguyên nhân chính chiếm tới 60% là do trẻ đã xem các phim ảnh, sách báo người lớn. Sau khi xem những sách báo này, bộ não sẽ tiết ra hormone gây kích thích thúc đẩy nhanh quá trình chín ở hệ viền của não – vùng quy định vấn đề dậy thì của con người.

Sự trưởng thành về hệ sinh dục là yếu tố quan trọng nhất trong sự phát triển cơ thể của giai đoạn dậy thì. Tuy nhiên, dậy thì sớm ở các bé gái (trước 8 tuổi) hay các bé trai (trước 9 tuổi) đều ảnh hưởng đến những thay đổi về tâm sinh lý và thể chất của trẻ. Dậy thì sớm được coi là một “vấn đề”. Nó không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến việc phát triển chiều cao của đứa trẻ mà còn mang lại rất nhiều vấn đề về tâm lý, khả năng nhận thức, mức độ phát triển trí tuệ… Nhiều trường hợp còn gây tổn thương đến lòng tự trọng, dẫn đến trầm cảm.

Thực tế thì khó mà can thiệp được vào quá trình này, trừ những trường hợp có bệnh lý thực thể. Tuy nhiên việc xây dựng cho trẻ một thói quen sinh hoạt lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học, hạn chế tiếp xúc với những hình ảnh khiêu gợi, phim truyện tình cảm lãng mạn, khuyến khích trẻ tập thể dục thể thao đều đặn, tham gia các hoạt động xã hội là những cách cần nhất mà cha mẹ nên hướng tới cho các con trong thời đại hiện nay.

 

(Tham khảo tài liệu số trên mạng Internet)