GIÁO DỤC THẨM MĨ CHO TRẺ MẦM NON QUA CÁC HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH

Giáo dục thẩm mĩ đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp giáo dục trẻ mầm non. Hoạt động tạo hình có vai trò rất lớn đối với sự nhận thức cho trẻ: là phương tiện để phát triển tư duy, trí nhớ, tưởng tượng; là con đường để giáo dục tình cảm – xã hội; giúp phát triển thể chất, ngôn ngữ cho trẻ; là một trong những hoạt động nghệ thuật, đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển thẩm mỹ cho trẻ; là môi trường kích thích tính tò mò, ham hiểu biết giúp cho sự phát triển toàn diện của trẻ. 

Để hoạt động tạo hình phát huy hết vai trò của mình trong nhiệm vụ giáo dục thẩm mỹcho trẻ mầm non, giúp ươm trồng tài năng và sức sáng tạo cho trẻ, trong công tác đào tạo cần phải thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức hoạt động và phối hợp với các hoạt động khác là trách nhiệm của các nhà giáo dục trong sự nghiệp trồng người của đất nước.

NỘI DUNG

1. Cơ sở lí luận

1. Thẩm mỹ và giáo dục thẩm mỹ

Giáo dục thẩm mỹ (GDTM) là một bộ phận quan trọng trong giáo dục, đó là quá trình hoạt động chung của nhà giáo dục và người được giáo dục nhằm hình thành và phát triển ở người được giáo dục những quan hệ thẩm mỹ đúng đắn với hiện thực bằng cách thông qua các phương tiện thẩm mỹ, đặc biệt là phương tiện nghệ thuật nhằm góp phần phát triển nhân cách toàn diện hài hoà cho người được giáo dục.Nói cách khác, GDTM thực chất là quá trình nhà giáo dục giúp đứa trẻ biến đổi mình trở thành một chủ thể thẩm mỹ đích thực với quan hệ thẩm mỹ đúng đắn, được biểu hiện ở các dấu hiệu cơ bản sau:

1. Hình thành và phát triển được những tình cảm thẩm mỹ trong quá trình cảm thụ và lĩnh hội cái đẹp trong nghệ thuật, trong tự nhiên, trong các mối quan hệ xã hội; tạo được hứng thú đối với các khía cạnh thẩm mỹ của hiện thực; cảm nhận và hiểu biết được cái đẹp trong những biểu hiện đa dạng của nó.

2. Hình thành những quan niệm, chuẩn mực, niềm tin thẩm mỹ; phát triển năng lực phán đoán và đánh giá thẩm mỹ; thị hiếu và lý tưởng thẩm mỹ đúng đắn.

3. Hình thành năng lực sáng tạo nghệ thuật, lòng ham muốn và khả năng đem cái đẹp vào đời sống học tập, lao động và ứng xử.

4. Có thái độ không khoan nhượng đối với những cái xấu xa, phản thẩm mỹ trong tâm hồn, trong hành vi ứng xử, trong hình dáng, trang phục cũng như đối với những cái phi thẩm mỹ trong các tác phẩm nghệ thuật.

GDTM được xem là con đường cơ bản, có giá trị lâu dài có tác dụng định hướng thẩm mỹ đúng đắn cho trẻ; phát hiện, ươm mầm, bồi dưỡng tài năng nghệ thuật.

GDTM trong nhà trường không phải chỉ dành cho những trẻ có năng khiếu nghệ thuật mà giáo dục cho mọi người, tạo dựng cho mọi người nền tảng văn hóa thẩm mỹ mà có nhiệm vụ hình thành và phát triển ở trẻ các hứng thú và nhu cầu cao đối với các giá trị nghệ thuật, làm cho trẻ làm quen với quá trình sáng tạo nghệ thuật, góp phần phát triển toàn diện và hài hòa nhân cách của con người.

1.2. Mối quan hệ giữa chức năng giáo dục và chức năng thẩm mỹ:

Văn hoá vừa là nội dung vừa là mục đích của giáo dục (giáo dục là phương tiện đem văn hoá của loài người đến cho từng cá nhân để biến mỗi cá nhân trở thành con người có văn hoá). GDTM là nhằm mục đích hình thành các tình cảm, thị hiếu, quan điểm và lí tưởng thẩm mỹ. Giáo dục thẩm mỹ được coi là một loại hình giáo dục đặc thù tương ứng với các loại hình giáo dục khác nhằm phát triển một năng lực đặc thù ở con người – năng lực thẩm mĩ. Mục đích của chức năng giáo dục là để đạt tới một lí tưởng thẩm mỹ nhất định, còn giáo dục là phương tiện và tiền đề để con người có đủ “dân trí” hướng tới một lí tưởng thẩm mỹ nào đó (cao hoặc thấp) và bao giờ cái lí tưởng thẩm mỹ ấy cũng có chức năng như một tác nhân thúc đẩy sự phát triển và hoàn thiện con người.

 
1.3. Vai trò của hoạt động tạo hình

Giáo dục thẩm mĩ cho trẻ thông qua hoạt động tạo hình còn được thể hiện trong việc tổ chức và trang bị cho giờ hoạt động tạo hình, phụ thuộc vào những đồ vật, đồ chơi hay những sự vật, hiện tượng của thiên nhiên, cuộc sống quen thuộc với trẻ. Cần có sự sạch sẽ, trật tự, ngăn nắp, cẩn thận:bút, giấy vẽ, đất nặn được chuẩn bị, sắp xếp cho tiện sử dụng và đẹp mắt; các đồ dùng được bố trí để có thể dễ dàng sử dụng, sao cho trẻ thấy muốn học và có ý thức giữ trật tự; các đồ dùng phải đẹp, phải mang lại niềm vui, sự ngạc nhiên thán phục cho trẻ để làm tăng ấn tượng thẩm mĩ.

1.4. Nội dung của hoạt động tạo hình trong trường mầm non 

Hoạt động tạo hình bao gồm nhiều hoạt động như: Vẽ, nặn, xé dán, cắt. Qua hoạt động tạo hình đã góp phần đáng kể đến việc hình thành ở trẻ những tri thức, ngôn ngữ của trẻ cũng phát triển hoàn thiện cùng cảm xúc, thẩm mĩ, tính kiên trì, bền bỉ, khéo léo, giáo dục trẻ có ý thức tập thể, biết tương trợ giúp đỡ lẫn nhau, cởi mở, hoà đồng, có tinh thần đoàn kết [1].

1.4.1. Các môn học mỹ thuật: có 2 môn học cơ bản là mỹ thuật và thủ công.

– Mỹ thuật: là môn học thực hành để tạo nên các tác phẩm nghệ thuật và các sản phẩm mang tính mỹ thuật. Đặc biệt là các môn này phải được học hết sức cơ bản. Có các phân môn sau:

+ Hội họa: Vẽ theo mẫu (tranh, ảnh hoặc mẫu thực) và vẽ theo đề tài (là các bài tập vẽ theo chủ đề, thể loại gần gũi với cuộc sống hoặc là tưởng tượng, giả định)

+ Trang trí: Là môn học các phương pháp trang trí, làm đẹp một hình tượng, đồ vật, một không gian.

+ Mỹ thuật ứng dụng: là các bài học về  đồ họa (in ấn,  thiết kế bìa sách…), thời trang (phối màu trong ăn mặc, thiết kế trang phục)…

+ Điêu khắc: là học cách tạo hình bằng khối tích, có thể là đất sét hoặc sỏi… Học sinh sẽ có tư duy tạo hình 3 chiều trong không gian

+ Cảm thụ mỹ thuật: hay còn gọi là môn lịch sử mỹ thuật. Nên đưa học sinh đến bảo tàng và các cuộc triển lãm đương đại nhằm mục đích chính là nâng cao tầm hiểu biết nghệ thuật.

– Thủ công: là làm những đồ dùng, đồ chơi bằng các vật dụng dễ kiếm như giấy màu, lá cây hay những vật liệu phế thải như vỏ đồ hộp, lõi cuộn giấy… giúp học sinh rèn luyện sự khép léo của đôi bàn tay và sự tiết kiệm, giữ gìn bảo vệ môi trường.

1.4.2. Thể loại vẽ trong trường mầm non

1. Vẽ theo mẫu

Vẽ theo mẫu có thể hiểu là nhìn mẫu để vẽ, như vậy phải có mẫu vẽ (có thể là vật thật, ảnh chụp, tranh vẽ; có thể là một mẫu riêng lẻ hoặc một nhóm mẫu từ 2 vật mẫu trở lên). Trong giờ vẽ theo mẫu, phải đặt mẫu sao cho từ góc nhìn của trẻ đạt được hình đẹp nhất, đồng thời phải hướng dẫn trẻ cách quan sát để tìm ra góc nhìn đẹp. Đối với trẻ mầm non, yêu cầu mô phỏng, tả lại đúng vẻ đẹp về cấu trúc, hình dạng, tỷ lệ, mầu sắc của mẫunhưng không hoàn toàn sao chép rập khuôn. Trong vẽ theo mẫu phải chú ý đến bố cục, bài vẽ phải cân đối, hình đặc và khoảng trống phải có tỉ lệ thích ứng với nhau.

b. Vẽ theo đề tài

Vẽ theo một đề tài nào đó có nghĩa là không vẽ những vật riêng lẻ mà vẽ nhiều vật khác nhau có mối liên hệ chặt chẽ trong bố cục nhiều tầng cảnh không gian. Khi vẽ cần lưu ý mối quan hệ giữa các vật để lựa chọn vị trí của chúng trong không gian và mối tương quan tỉ lệ giữa chúng để làm nổi bật nội dung đề tài cho sẵn.

c. Vẽ theo ý thích

Phát triển khả năng tư duy sáng tạo để trẻ tự tìm tòi, nảy sinh ý tưởng; giúp trẻ vận dụng những kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo đã được học để thể hiện nội dung chủ đề tự mình sáng tác.

Yêu cầu:Không trang bị kiến thức mới mà chỉ vận dụng những kiến thức đã học để miêu tả.Nội dung để thể hiện rất đa dạng tùy theo thích của trẻ: có thể vẽ những vật riêng biệt,có thể vẽ theo một đề tài nào đó theo chủ đề, chủ điểm như sự kiện trong truyện cổ tích, phong cảnh thiên nhiên, cảnh gia đình, cảnh trường học, công viên hay đường phố.

d. Vẽ trang trí

Vẽ trang trí là sắp xếp các họa tiết, đường nét, hình mảng, màu sắc trên các bề mặt tạo cho sản phẩm đẹp hơn. Ví dụ trang trí các hình tròn, vuông, chữ nhật, trang trí các đồ vật trong cuộc sống như khăn, áo váy, ấm chén, đĩa, bát .v.v.

Khi dạy trẻ vẽ dù bất kì thể loại nào cũng cần lưu ý hai vấn đề: Nội dung vẽ (vẽ gì?) và phương tiện truyền cảm (vẽ như thế nào?), bao gồm: đường nét, hình dáng, màu sắc và cách bố cục.

1.4.3. Hoạt động xé dán, cắt dán

Thể loại tranh cắt dán, xé dán trong trường mầm non có thể theo mẫu, theo đề tài; cắt dán trang trí hoặc theo sở thích.

Cũng như ở hoạt động vẽ trong tranh cắt, xé dán ngoài nội dung thể hiện phải chú ý đến các phương tiện miêu tả như đường nét, hình dạng, màu sắc, bố cục.
1.4.4. Hoạt động nặn

Trong hoạt động nặn, phương tiện thể hiện chủ yếu là hình khối.Giờ học nặn trong trường mầm non có 3 thể loại (nặn theo mẫu, nặn theo đề tài, nặn theo ý thích) và có 2 cách nặn (nặn ghép nhiều chi tiết thành 1 vật và nặn vật từ 1 khối đất nguyên).

Tóm lại, cả 3 loại hoạt động vẽ, nặn, cắt – xé dán trong trường mầm non có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và có chung những nhiệm vụ như sau: 1. Phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ và cảm xúc thẩm mĩ; 2. Bồi dưỡng thị hiếu thẩm mĩ, hình thành cho trẻ tình yêu đối với vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống con người và nghệ thuật; 3. Hình thành ở trẻ những kĩ năng, kỹ xảo tạo hình, năng lực quan sát và kĩ năng sáng tạo [2].

 

2. Biện pháp giáo dục thẩm mĩ cho trẻ mầm non thông qua hoạt động tạo hình

2.1. Rèn luyện sức sáng tạo mỹ thuật cho trẻ

2.1.1. Xác định lĩnh vực rèn luyện sức sáng tạo mỹ thuật cho trẻ

Tài năng của con người được thể hiện ở nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Đó có thể là khả năng về hội họa, ca hát hay sáng tác thơ ca… Một đứa trẻ thích vẽ tranh hay thích quan sát các tác phẩm hội họa nên được cha mẹ hay người thân khuyến khích, động viên và tạo điều kiện để có thể phát huy khả năng đó. Điều đó chứng minh rằng, khi xác định đúng lĩnh vực rèn luyện thì tài năng được nhân lên từng ngày. Nếu cha mẹ hay người thân mong muốn đứa trẻ đó lớn lên phải là một ca sĩ, một nhà soạn nhạc hay một nhà thơ thì tất cả mọi hoạt động rèn luyện sẽ tập trung theo một cách thức khác. Mọi hoạt động liên quan đến hội họa bị lãng quên và dần dần tài năng sẽ lu mờ. Vì thế, cần định hướng chính xác lĩnh vực thể hiện tài năng và tạo điều kiện thuận lợi để cho trẻ được cảm nhận cái đẹp thông qua hội hoạ, qua đó chắp cánh cho trẻ những tài năng nghệ thuật đó.

2.1.2.Hình thành thói quen luyện tập các hoạt động mỹ thuật

Để có thể hình thành cho trẻ ước mơ sáng tạo mỹ thuật, việc luyện tập là điều không thể thiếu được và nó chính là cốt lõi của sự thành công mỗi trẻ. Hãy sắp xếp thời gian biểu khoa học để việc luyện tập cho trẻ được diễn ra thường xuyên, đều đặn tạo thành thói quen sinh hoạt hàng ngày nhằm nuôi dưỡng “chồi non nghệ thuật” cho trẻ. 

Khi đã xác định con đường đi trong hoạt động mỹ thuật,trẻ có thể tham gia vào các câu lạc bộ mỹ thuật. Với sự tiến bộ của công nghệ thông tin như ngày nay, có thể tạo ra các trang web hoặc blog cá nhân để giới thiệu các sáng tác của trẻ. Với lòng say mê và kiên trì thì “chồi non nghệ thuật” của trẻ sẽ dần dần lớn lên hàng ngày.

Hãy luôn nhớ việc cho trẻ tham gia vào các hoạt động mỹthuật là một phần không thể thiếu được trong hoạt động giáo dục thẩm mĩ cho trẻ.  

2.1.3. Tạo cho trẻ cơ hội mở rộng lĩnh vực thể hiện tài năng mỹ thuật 

Tài năng của trẻ chỉ được mọi người biết đến và công nhận khi nó được thể hiện ra. Vì vậy, trước hết hãy tạo cho trẻ là một con người tự tin và mạnh dạn. Khi người thân hoặc bạn bè tổ chức các hoạt động mừng sinh nhật, ngày cưới, ngày lễ tết hay một kỷ niệm một dịp quan trọng nào đó, hãy hướng dẫn trẻ chuẩn bị trước và nắm lấy cơ hội để thể hiện tài năng của bản thân qua các bức vẽ hay tác phẩm nghệ thuật độc đáo nào đó. Khi có nhiều cơ hội tham gia hoạt động, trẻ sẽ tiến bộ không ngừng và thay đổi cuộc sống của mình.

Trí tuệ sáng tạo sẽ không ngừng vươn xa nếu chúng ta biết cách luyện tập thường xuyên, đều đặn. Do vậy,bất cứ lúc nào cũng có thể rèn luyện khả năng của trẻ, ví dụ như khi đang ở trên phố, trẻ có cơ hội được ngắm thế giới tươi đẹp với những ngôi nhà xinh xắn được kiến trúc theo lối cổ xưa hay hiện đại, ngắm những tấm biển quảng cáo rực rỡ sắc màu hay những khuôn mặt rạng ngời của mọi người, và trẻ có thể tái hiện lại những hình ảnh đó bằng những tác phẩm mỹ thuật (tranh vẽ, mô hinh…) qua óc tưởng tượng phong phú của mình – đó chính là cách luyện tập tuyệt vời.

Một lời khuyên đó là đừng bao giờ để trẻ nghĩ rằng mình không thể làm được cái này hay cái khác. Trong mỗi lĩnh vực, chúng chỉ bỡ ngỡ lúc ban đầu khi mọi việc đều là mới lạ. Hãy cố gắng rèn luyện cho trẻ để trẻ tự khẳng định có thể làm được điều đó, vì thế mà lĩnh vực thể hiện tài năng của trẻ sẽ trở nên rộng lớn vô hạn.

2.2. Đổi mới các hoạt động tạo hình cho trẻ

2.2.1.Tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ thông qua môi trường thiên nhiên

Nguồn ấn tượng không bao giờ cạn về cái đẹp chính là thiên nhiên. Thiên nhiên có ảnh hưởng mạnh mẽ đối với sự phát triển của tâm hồn con người. Con người mỗi lúc buồn chán lại tìm đến thiên nhiên, ngồi yên lặng nhìn đồng cỏ với âm thanh rì rào trong gió, lúc đó ta lại cảm thấy yêu đời hơn, muốn sống tốt đẹp hơn. Do đó, cần biết tận dụng sức mạnh của thiên nhiên để giáo dục tâm hồn trong sáng cho trẻ, tìm cho trẻ khung cảnh thiên nhiên với ánh mặt trời rực rỡ, những khóm cây khoác trên mình mảnh lá xanh non đang đưa mềm mại trong gió, giọt sương long lanh trên lá, những bông hoa muôn màu… để trẻ thể hiện qua hình vẽ củ mình.

Hoạt động tạo hình cần biết khuyến khích trẻ quan sát, nhận xét các sự vật hiện tượng thiên nhiên giúp trẻ bị thu hút vào vẻ đẹp tinh tế của thiên nhiên, tâm hồn trẻ sẽ tràn ngập niềm vui sướng khi tiếp xúc với thiên nhiên, trẻ càng yêu quý thiên nhiên và muốn mình trở nên đẹp hơn, tốt hơn; đồng thời tăng thêm ý thức bảo vệ và chăm sóc thiên nhiên tạo môi trường ngày càng đẹp hơn cho trẻ.

2.2.2. Đưa trẻ đến với thế giới hội họa 

Những bức tranh nghệ thuật là những cửa sổ mà đó con người sẽ nhìn thấy thế giới trong sáng hơn. Yêu cầu sơ đẳng trong hội họa với trẻ mẫu giáo là quan sát thiên nhiên để có cảm xúc yêu thích những bức tranh. Từ chỗ ngắm nhìn những bức tranh sẽ dẫn đến trẻ hứng thú vẽ tranh, đây là thời điểm trí tưởng tượng của bé phát triển phong phú nhất. Những đồ chơi, đồ vật, đám mây, mặt trời, ngôi nhà thân yêu, hình ảnh cha mẹ, cô giáo … đều là đề tài yêu thích trong các bức vẽ của trẻ. Sự sáng tạo của trẻ trong tranh vẽ sẽ trở thành phương tiện để trẻ nhận thức cái đẹp và thể hiện sự phong phú của tâm hồn trẻ.

2.2.3.  Tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ thông qua lễ hội

Đây lại chính là động lực thúc đẩy các em bước những bước tiếp theo trong quá trình hoàn thiện mình về mặt quan hệ thẩm mỹ dưới vai trò chủ đạo của nhà giáo dục.

Ngoài bài giảng trên lớp trẻ cần được ôn luyện mọi nơi, mọi lúc để được trình bày hay thể hiện những gì mình học được. Thông qua các hoạt động tổ chức lễ hội, có thể tổ chức hoạt động mỹ thuật theo một chương trình trưng bày sản phẩm mà tất cả trẻ được tham gia nhằm giúp trẻ hứng thú với bộ môn mỹ thuật.

2.2.4.Thường xuyên tổ chức các cuộc thi cho trẻ:

Tổ chức cho trẻ thi vẽ (vẽ tặng bà, mẹ, cô giáo, ngày sinh nhật …), ngày hội tạo hình theo chủ đề nhân các ngày lễ, ngày hội hàng năm (như ngày 8/3, 1/6, 20/11, 22/12 …) nhằm khuyến khích những trẻ có khả năng, năng khiếu về lĩnh vực thẩm mỹ và thể hiện sự sáng tạo của mình góp phần khơi gợi óc nghệ thuật cho trẻ, động viên khuyến khích những trẻ nhút nhát, thiếu tự tin cố gắng hơn để tạo ra được nhiều tác phẩm đẹp. Qua hội thi trẻ tự thể hiện khả năng tạo hình với nhiều hình thức khác nhau. Các bé được tham gia rất nhiều hoạt động như: Vẽ màu nước, in tranh bằng các nguyên vật liệu (rau, củ, quả, ngón tay); cắt dán trang trí mặt nạ, làm hộp bút, làm câu đối Tết… hay những bức tranh tĩnh vật, tranh chân dung mẹ vẽ bằng màu bột, rất nhiều bức tranh phong cảnh về quê hương đất nước và những sản phẩm vô cùng sáng tạo của bé.

Để khích lệ, động viên trẻ tham gia các hoạt động tạo hình và tạo cơ hội cho trẻ thể hiện năng khiếu bản thân, trong các cuộc thi đều trao một số giải thưởng; Giải ấn tượng, giải tài năng, giải tác phẩm ngộ ngĩnh… Tất cả những trẻ tham dự hội thi đều được trao giải thưởng. Do vậy trẻ rất thích thú, phấn khởi, qua đó kích thích trẻ tạo ra sản phẩm và rèn kỹ năng tạo hình từ các cuộc thi.

2.2.5.Thực hiện tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh

Thông báo về chương trình dạy theo chủ điểm và thay tin hàng tuần để phụ huynh biết và phối hợp với giáo viên rèn luyện thêm cho trẻ; vận động phụ huynh hỗ trợ kinh phí và vật liệu mở cho hoạt động hội hoạ và tổ chức các hoạt động tạo hình như: thùng giấy, ống lon, hộp sữa, bảng, chai nhựa, quần áo cũ, dụng cụ hóa trang…

 

2.3. Tích hợp hoạt động tạo hình với các hoạt động giáo dục khác 

Ngoài hoạt động tạo hình trong trường mầm non còn có những hoạt động khác như âm nhạc (hát, múa), toán, tìm hiểu môi trường xung quanh, tiếng Việt, kể chuyện… Những hoạt động này có quan hệ chặt chẽ với nhau và bổ sung cho nhau.

2.3.1.Tích hợp hoạt động tạo hình trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học

Đối với trẻ mẫu giáo, hãy đọc và kể cho trẻ nghe những câu truyện cổ tích kèm theo những bức tranh minh họa sinh động để đưa trẻ vào thế giới bí ẩn đầy huyền thoại và giàu trí tưởng tượng, gợi lên ở trẻ những ước mơ về cái đẹp, cái nhân hậu luôn chiến thắng cái xấu, cái thấp hèn; gợi lên cho trẻ những hình tượng để trẻ có thể vẽ, nặn các nhân vật theo trí tưởng tượng của mình

Hãy chuẩn bị trang phục phù hợp cho trẻ để trẻ được tự thể hiện cảm xúc, tình cảm của mình qua hoạt động đóng kịch, sắm vai … khi thể hiện một câu truyện.

2.3.2.Tích hợp hoạt động tạo hình trong hoạt động làm quen với toán và khám phá khoa học

Hoạt động tạo hình giúp trẻ làm quen với những hình khối, kích thước khác nhau của vật, điều này giúp trẻ học môn toán một cách dễ dàng hơn và ngược lại; để thực hiện bài tập tạo hình, trẻ phải học cách quan sát vật, thiên nhiên, con người, con vật… hoạt động này rất gần gũi với hoạt động tìm hiểu môi trường xung quanh.

Ngoài ra, khám phá khoa học tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với thiên nhiên sống động xung quanh, đó là cách thức làm giầu cảm xúc cho trẻ nhanh chóng và hấp dẫn. Thông qua môn làm quen với môi trường xung quanh, tổ chức cho trẻ cách làm các loại hoa, quả, đồ dùng bằng đất nặn, xé dán, bồi giấy… mà trẻ được tri giác được (như: các loại cây, hoa, các loại quả, các loại đồ vật…); vẽ lại những bức tranh mà trẻ quan sát được (như: các tranh ảnh về phong cảnh đất nước, rừng và biển, cảnh sinh hoạt của con người, các tác phẩm nghệ thuật…); so sánh tìm tòi những đặc điểm chung của những con vật cùng nhóm, cùng loài; phân biệt được những đặc điểm giống và khác nhau của các loại cây, hoa, quả…

2.3.3.Tích hợp hoạt động tạo hình trong hoạt động âm nhạc

Âm nhạc là ngôn ngữ của tình cảm là phương tiện để thực hiện những cảm xúc tinh tế của con người; là nhu cầu cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống; là ngôn ngữ chung của nhân loại.

Hoạt động tạo hình tạo ra môi trường thẩm mỹ cho hoạt động âm nhạc, đưa âm nhạc đến với không gian thật đang diễn ra (như không gian một câu truyện âm nhạc, một vở nhạc kịch; không gian của mùa xuân với trang trí cành đào, bánh trưng xanh, câu đối đỏ…), hoạt động tạo hình làm cho hoạt động âm nhạc sống động hơn, giúp trẻ hình dung về môi trường ca hát (Việc trang trí các đạo cụ âm nhạc góp phần làm các buổi biểu diễn sinh động hơn, các diễn viên nhí tay trong tay những cây đàn được trang trí nhiều màu xanh đỏ hay diện trên mình những bộ trang phục nhiều màu sắc làm nổi bật trên sân khấu biểu diễn âm nhạc sẽ làm cho trẻ thêm hứng khởi hoạt động)…

Xây dựng cho trẻ khả năng tạo hình theo âm nhạc: Khi trẻ lắng nghe một đoạn nhạc, trẻ có thể hình thành các ý tưởng và bức tranh theo con mắt trẻ thơ của mình, trẻ có thể vẽ, nặn những bức tranh theo cách mà âm nhạc tạo cảm xúc trong trẻ.

2.3.4. Tích hợp hoạt động tạo hình với các hoạt động học tập khác 

+ Sử dụng củ quả làm dụng cụ in một cách sáng tạo. Liên kết hoạt động in này với hoạt động nấu ăn hoặc hoạt động nhận thức về môi trường khi trẻ khám phá các loại rau củ.

+ Tạo hình cũng có thể tìm thấy trong các hoạt động chơi với cát và nước: Cung cấp cho trẻ các loại phương tiện khác nhau để trẻ có thể thổi bong bóng, thổi ống hút tạo ra các công trình hoặc các họa tiết trên cát ẩm.

+ Sau khi trẻ đã quan sát và tìm hiểu về các loài hoa, các loài động vật và côn trùng, trẻ có thể tạo ra một bức tranh tường lớn về các loài hoa, động vật và công trùng bằng hoa, lá, thân cây, vỏ sò, vỏ ốc, cánh bướm…; tạo ra mô hình bằng đất nặn và các đồ tái sử dụng; tạo thêm các họa tiết trên những đồ vật sẵn có và tái hiện chúng qua các tác phẩm nghệ thuật của mình.

+ Quan sát những hình ảnh minh họa trong một quyển truyện tranh, thưởng thức và nói về chúng. Sau đó yêu cầu trẻ tạo ra các mô hình minh họa phong cách hoặc chủ đề đó. Trẻ có thể được khuyến khích để tạo ra các quyển sách tranh của riêng mình.

KẾT LUẬN

GDTM trong nhà trường là biện pháp hữu hiệu, lâu dài để định hướng thẩm mỹ và phát triển năng lực sáng tạo thẩm mỹ trong nghệ thuật nói riêng và trong cuộc sống nói chung. Thông qua hoạt động tạo hình, giáo viên cho trẻ tiếp xúc với các tác phẩm mỹ thuật, cung cấp cho học sinh kiến thức và kỹ năng cơ bản của mỹ thuật (như cách cầm bút; cách vẽ đường nét, hình khối, bố cục, màu sắc;cách sử dụng các nguyên liệu như màu nước, giấy, hồ dán; cách vẽ một bài trang trí, bài vẽ theo mẫu, bài vẽ tranh theo đề tài;kiến thức về lịch sử mỹ thuật…).

Trong quá trình hội nhập, cần phải tránh được những bất cập như lối dạy thực dụng, nhồi nhét…thì mỹ thuật luôn rất công bằng với mọi đối tượng nào từ nông thôn, vùng sâu, vùng xa đến thành thị và các thành phố lớn. Mọi trẻ, nếu được học đúng cách đều có thể cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, có cảm xúc với cái đẹp trong cuộc sống; đều có thể tiến bộ rất nhanh, tự tin hơn trong bất cứ môi trường nào.Đây là tiền đề đầu tiên giúp trẻ luôn giữ được sự cân bằng.

 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo trình Mĩ học đại cương – NXB Giáo dục
2. Đào Thị Quyên (2013), Một số biện pháp nâng cao chất lượng mẫu giáo 5-6 làm quen với tạo hình, SKKN
3. Lê Hồng Vân – Vũ Dương Công  (2014), Tổ chức hoạt động tạo hình trong trường mầm non, Giáo trình Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương.

 

ThS. Phạm Minh Tùng Khoa Mỹ thuật – Trường CĐSP Trung ương

 

https://www.facebook.com/phanhieutcmiendong