SỰ KHÁC BIỆT CỦA KINH DOANH ĐIỆN TỬ VÀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

 

Kinh doanh điện tử (e-business) và thương mại điện tử (e-commerce) là hai lĩnh vực không giống nhau. Sự phân biệt tương đối giữa hai khái niệm này sẽ giúp nhà quản trị phân định rõ mục tiêu và hướng tiếp cận. Kinh doanh điện tử là thiết lập hệ thống hay ứng dụng thông tin để phục vụ và làm tăng hiệu quả kinh doanh.

Kinh doanh điện tử

Kinh doanh điện tử, hay còn gọi là “eBusiness” hoặc “e-business” (viết tắt từ chữ Electronic business), hay Kinh doanh trên Internet, có thể được định nghĩa như là một ứng dụng thông tin và công nghệ liên lạc (ITC) trong sự hỗ trợ của tất cả các hoạt động kinh doanh. Thuật ngữ “Kinh doanh điện tử” được đặt lần đầu bởi nhóm tiếp thị Internet của tập đoàn IBM năm 1996.  Kinh doanh điện tử là thiết lập hệ thống hay ứng dụng thông tin để phục vụ và làm tăng hiệu quả kinh doanh. Ngày nay, quá trình điện tử hóa này chủ yếu dựa trên công nghệ web. Như vậy, kinh doanh điện tử bao phủ quá trình hoạt động trong doanh nghiệp, từ mua hàng qua mạng (e-procurement, e-purchasing), quản lý dây chuyền cung cấp nguyên vật liệu, xử lý đơn hàng, phục vụ khách hàng và giao dịch với đối tác qua các công cụ điện tử cho đến chia sẻ dữ liệu giữa các bộ phận chức năng trong doanh nghiệp.

Trong một công ty, kinh doanh điện tử có thể gồm một hệ thống thông tin có nhiều phần (module), bao gồm HRM (Human Resource Management – quản trị nguồn nhân lực) dành cho bộ phận nhân sự, ERP (Enterprise Resource Planning – hoạch định tài nguyên doanh nghiệp) và MRP (Material Requirements Planning – hoạch định nhu cầu vật liệu) dành cho bộ phận sản xuất, CRM (Customer Relationship Management – quản trị quan hệ khách hàng), cùng với Sales Management (quản trị bán hàng) dành cho bộ phận kinh doanh. Ngoài ra, còn có Document Management (quản trị thông tin) dùng cho các bộ phận để chia sẻ văn bản chung quanh một cơ sở dữ liệu chung (database) với chương trình EAI (Enterprise Application Integration – tích hợp các ứng dụng trong doanh nghiệp).

Như vậy, kinh doanh điện tử đề cập đến sự phối hợp giữa doanh nghiệp, đối tác, khách hàng và tổ chức hoạt động trong nội bộ doanh nghiệp. Tùy theo nhu cầu và khả năng, doanh nghiệp có thể ứng dụng các module phù hợp cho từng giai đoạn.

Thương mại điện tử

Thương mại điện tử tập trung vào việc mua bán và trao đổi hàng hóa, dịch vụ, thông tin qua mạng, các phương tiện điện tử và internet. Thương mại hình thành sự trao đổi sản phẩm và các dịch vụ giữa các doanh nghiệp, nhóm và cá nhân và có thể được hình dung như là một trong những hoạt động quan trọng trong bất cứ doanh nghiệp nào. Thương mại điện tử tập trung vào việc sử dụng ITC để mở các hoạt động bên ngoài và mối quan hệ của thương mại với các cá nhân, nhóm và các doanh nghiệp khác. Theo nghĩa rộng hơn, thương mại điện tử là việc sử dụng các phương tiện điện tử để triển khai thương mại.

Nói cách khác, thương mại điện tử là thực hiện quy trình cơ bản và quy trình khác của giao dịch thương mại bằng phương tiện điện tử, cụ thể là trên mạng máy tính và viễn thông một cách rộng rãi, ở mức độ cao nhất có thể. Các quy trình cơ bản của một giao dịch thương mại gồm tìm kiếm (mua gì, ở đâu…), đánh giá (có hợp với mình không, giá cả và điều kiện ra sao…), giao hàng, thanh toán và xác nhận. Các quy trình khác của một giao dịch thương mại gồm diễn tả (mô tả hàng hóa, dịch vụ, các điều khoản của hợp đồng), hợp thức hóa (thỏa thuận là hợp pháp), nâng cao uy tín và giải quyết tranh chấp. Tất nhiên, có những quy trình không thể tiến hành trên mạng như việc giao hàng hóa ở dạng vật thể (máy móc, thực phẩm…), song quá trình của giao dịch nếu có thể thực hiện trên mạng thì đều có thể tiến hành bằng phương tiện điện tử.

Từ “thương mại” không chỉ bao hàm nghĩa buôn bán hàng hóa và dịch vụ theo cách hiểu thông thường, rộng hơn, bao gồm các vấn đề nảy sinh từ mọi mối quan hệ mang tính chất thương mại. Những mối quan hệ này bao gồm cung cấp, trao đổi hàng hóa hoặc dịch vụ, đại diện hoặc đại lý thương mại, ủy thác hoa hồng, cho thuê dài hạn, xây dựng công trình, tư vấn, kỹ thuật công trình, đầu tư cấp vốn, ngân hàng, bảo hiểm. Còn có thể kể đến các thoả thuận khai thác hoặc chuyển nhượng, liên doanh và các hình thức khác về hợp tác công nghiệp, kinh doanh, chuyên chở hàng hóa hay hành khách bằng đường biển, đường không, đường sắt hoặc đường bộ.

Tóm lại, theo nghĩa rộng, thương mại điện tử là quy trình kinh doanh sử dụng các phương tiện điện tử và công nghệ xử lý thông tin số hóa, liên quan đến các tổ chức hay cá nhân. Nhà nước, khu vực tư nhân, nhà chuyên môn, người tiêu dùng đều dễ dàng thống nhất rằng, thương mại điện tử là phương thức cách mạng trong thương mại ngày nay. Đây là quá trình đang phát triển và tiến hóa liên tục mà bất cứ nhà quản trị kinh doanh nào cũng không thể đứng ngoài cuộc hoặc bỏ qua.

Nói một cách dễ hiểu hơn, nếu như thương mại điện tử là tên gọi cho quá trình mua, bán, hay trao đổi các sản phẩm, dịch vụ, thông tin qua mạng máy tính, Interner thì E-business (Electronic Business – kinh doanh điện tử) là các hoạt động thương mại sử dụng các phương tiện và công nghệ xử lý thông tin số hóa, như: Mua, bán, trao đổi hàng hóa/dịch vụ/ thông tin; Dịch vụ khách hàng (customer service); Hợp tác thiết kế và sản xuất với đối tác (collaborative); Đào tạo từ xa (E-learning); Giao dịch điện tử nội bộ trong công ty (intrabusiness)

E-business được hiểu rộng hơn E-commerce vì đó là các hoạt động kinh doanh đa dạng trên Internet và đều sử dụng hình thức thanh toán/giao dịch online làm nền tảng. Còn E-commerce được đánh giá chỉ là một phần của E-business, chứ không phải hai khái niệm giống nhau như nhiều người vẫn nghĩ.

Các vấn đề cũng như mối đe dọa từ E-commerce và E-business

Trong e-commerce, rất khó áp dụng luật thường được thực hiện trong thế giới vật lý. Nhiều tội phạm mạng được thực hiện không thể được biện minh tại tòa án vì thiếu luật pháp, các yếu tố địa lý ngăn cách các quốc gia khác nhau với các luật khác nhau và các quốc gia khác. Mọi người có thể tự do làm bất cứ điều gì họ thích trên Internet, kể cả nội dung khiêu dâm và bán thuốc mà không bị bắt hoặc bị kiện chỉ vì luật vật lý không thể được áp dụng trên Internet.

Bên cạnh đó, có rất nhiều gian lận mà chúng ta có thể tìm thấy trong thương mại điện tử. Đôi khi công ty thậm chí không tồn tại nhưng vẫn cung cấp một cái gì đó để bán và mọi người nhận ra sau khi giao dịch được thực hiện, sản phẩm vẫn không đến được với họ. Một số doanh nghiệp cung cấp sản phẩm có giá cao mà bạn không thể chấp nhận được so với những người khác ngay cả khi chất lượng và tính năng là như nhau. Gian lận có thể xảy ra theo nhiều cách đặc biệt là khi nó liên quan đến sản phẩm mạng.

Trên Internet, có quá nhiều thông tin khiến chúng ta khó có thể lọc và tiếp thu. Tình trạng quá tải thông tin là một trong những vấn đề mà thương mại điện tử hiện nay phải đối mặt. Mọi người cảm thấy khó khăn khi có quá nhiều trang web cung cấp cùng một sản phẩm thậm chí họ có quyền lựa chọn nhưng cũng mất thời gian để lọc tất cả các trang web liên quan.

Ngoài ra, một số khu vực nhất định không có phủ sóng Internet nên thương mại điện tử không thể tiếp cận với những người ở đó. Điều này xảy ra do các yếu tố địa lý nhất định như người dân sống ở vùng núi, sa mạc, nông thôn và những người khác. Họ phải đến thành phố gần nhất để được phủ sóng Internet và điều này rất khó thực hiện nếu điều đó sẽ khiến họ tốn công sức, thời gian và tiền bạc để làm điều đó.

Cơ hội và lợi thế của E-commerce và E-business

Tầm quan trọng của cả e-commerce và e-business

Bắt kịp với toàn cầu hóa đòi hỏi CNTT phải là phương tiện để kinh doanh vì thế giới không còn biên giới với ứng dụng Internet. Mọi người ngày nay đang kết nối với nhau trên khắp thế giới dễ dàng hơn nhiều thập kỷ trước với Internet và các mạng điện tử khác. Thế giới không còn ranh giới nữa và nó mang đến rất nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp trên toàn thế giới phát triển.

Những lợi ích mà các doanh nghiệp có thể nhận được là họ có thể có nhiều khách hàng nhất có thể nếu họ là tổ chức kinh doanh sử dụng Internet. Mọi người trên khắp thế giới đang sử dụng Internet như một phương tiện mua sắm mới và tìm kiếm thứ gì đó mới. Các công ty đã tận dụng lợi thế của nó và cố gắng hết sức để bán sản phẩm và dịch vụ của họ mặc dù có những công ty không đạt được mục tiêu của họ về thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, người tiêu dùng có nhiều sự lựa chọn sản phẩm. Họ có thể dễ dàng trực tuyến và chọn các sản phẩm yêu thích của họ từ các công ty khác nhau thường hoàn tác trong thế giới thực. Chúng ta thường khó chọn từ sản phẩm này sang sản phẩm khác hoặc từ công ty này sang công ty khác, nhưng Internet giúp khách hàng đơn giản và dễ dàng hơn nên họ thậm chí không đến cửa hàng để mua những gì họ thích. Họ chỉ cần CLICK chuột là xong.

Lợi thế của thương mại điện tử và kinh doanh điện tử đối với tổ chức

Có thể làm cho các giao dịch dễ dàng hơn giữa khách hàng và tổ chức của chúng tôi bằng cách nhấp vào máy tính và thực hiện trực tuyến. Chúng tôi cũng có thể mua một số sản phẩm khó tìm thấy ở một số khu vực nhất định như vải Kashmir ở Đông Á hoặc một sản phẩm không được cung cấp trong thế giới vật lý như sách điện tử.

Ngoài ra, các giao dịch được thực hiện trở nên nhanh hơn và không yêu cầu khách hàng tự đến cửa hàng. Những người sử dụng Internet để mua sắm nhận ra rằng nó trở nên hữu ích với họ vì Internet là miễn phí và bạn có thể mua sắm mọi lúc, mọi nơi và mọi tình huống,

Cơ hội của cả e-commerce và e-business đối với doanh nghiệp

Có thể truyền bá doanh nghiệp và thị trường của mình trên toàn thế giới để tăng lợi nhuận và tối đa hóa kiến ​​thức của khách hàng về công ty/tổ chức/doanh nghiệp của mình. Nhiều người bình thường hoặc doanh nghiệp nhỏ tạo ra lợi nhuận khổng lồ trong thương mại điện tử như người sáng lập Amazon.com. Phương tiện tiếp thị mới được tạo ra và các tổ chức trên toàn thế giới đang tận dụng lợi thế trong thương mại điện tử và kinh doanh điện tử. Cho dù họ thành lập một doanh nghiệp mới hoặc nâng cấp doanh nghiệp hiện có, tất cả họ đều nhận ra rằng đây là thời điểm để nắm bắt cơ hội lớn để đạt được lợi nhuận cao bao gồm cả sự hài lòng của khách hàng.

Tóm lại: Khi nhắc đến nền kinh tế trong thời đại 4.0, ta không thể không nhắc đến các hình thức kinh doanh gắn liền với sự phát triển của công nghệ điện tử, đặc biệt là mạng Internet. Thế nhưng, để phân biệt được các hình thức kinh doanh đó thì không phải ai cũng biết rõ, nhất là hai khái niệm đang được sử dụng phổ biến hiện nay là kinh doanh điện tử và thương mại điện tử.

Nếu như thương mại điện tử (E-commerce) là tên gọi của hình thức mua, bán, hay kinh doanh các mặt hàng (sản phẩm/dịch vụ) qua mạng lưới Internet, thì kinh doanh điện tử (E-Business) là khái niệm dùng để chỉ các hình thức hoạt động thương mại nhờ dùng các thiết bị và công nghệ xử lý các thông tin truyền thống thành dạng ngôn ngữ máy tính như: Kinh doanh; trao đổi các mặt hàng (sản phẩm/dịch vụ); cung cấp dịch vụ khách hàng (Customer service); hợp tác thiết kế và sản xuất với khách hàng (Collaborative); giáo dục từ xa (E-learning); giao dịch điện tử nội bộ trong công ty (Intrabusiness).

E-business được hiểu rộng hơn E-commerce vì đó là các hoạt động kinh doanh đa dạng trên Internet và đều sử dụng hình thức thanh toán/giao dịch online làm nền tảng. Còn E-commerce được đánh giá chỉ là MỘT PHẦN của E-business, chứ không phải hai khái niệm giống nhau như nhiều người vẫn nghĩ. Nhìn chung, hai khái niệm này có những điểm khác nhau cơ bản sau:

(1)Mua bán hàng hoá và dịch vụ thông qua Internet được gọi là E-commerce. Không giống như E-business, đó là một sự hiện diện điện tử của kinh doanh, tất cả các hoạt động kinh doanh được tiến hành thông qua Internet.

(2)E-commerce là một thành phần chính của E-business.

(3)E-commerce bao gồm các giao dịch có liên quan đến tiền, nhưng E-business bao gồm các hoạt động tiền tệ và liên minh.

(4)E-commerce có một cách tiếp cận hướng ngoại bao gồm khách hàng, nhà cung cấp, nhà phân phối,… Mặt khác, E-business có một cách tiếp cận khác bao gồm các quy trình nội bộ cũng như bên ngoài.

(5)E-commerce yêu cầu một trang thiết kế web thương mại điện tử để có thể đại diện cho doanh nghiệp. Ngược lại, e-business đòi hỏi một trang web, hệ thống quản lý Quan hệ khách hàng (CRM) và Lập kế hoạch tài nguyên doanh nghiệp (ERP) để điều hành kinh doanh qua Internet.

(6)E-commerce sử dụng Internet để kết nối với phần còn lại của thế giới. Trái với E-business, internet, intranet và extranet được sử dụng để kết nối với các bên.

Có thể nói, cả hai khái niệm này đều đóng vai trò không thể thiếu trong hoạt động kinh doanh mua bán và có tác động về cả hai phía: Đơn vị cung cấp dịch vụ/sản phẩm và người tiêu dùng. Những cá nhân thực hiện E-business hay dùng E-commerce công cụ hỗ trợ cho mình và các khách hàng của họ (customer) sẽ chi trả tiền để nhận được lợi ích từ E-commerce và E-business.

 

Vai trò của E-commerce và E-business trong đời sống hiện nay

Có thể nói, cả hai khái niệm này đều đóng vai trò không thể thiếu trong hoạt động kinh doanh mua bán và có tác động về cả hai phía: Đơn vị cung cấp dịch vụ / sản phẩm và người tiêu dùng. Những cá nhân thực hiện E-business (nhà kinh doanh điện tử) dùng E-commerce (thương mại điện tử) làm công cụ hỗ trợ cho mình và các khách hàng của họ (customer) sẽ chi trả tiền để nhận được lợi ích từ E-commerce và E-business.

Các quá trình này có sự liên quan và tương hỗ lẫn nhau để cùng phát triển, các hoạt động kinh doanh trực tuyến không thể thiếu yếu tố thương mại điện tử và ngược lại, thương mại điện tử cũng chẳng thể tồn tại đơn phương nếu đằng sau nó không có doanh nghiệp, công ty hay các hoạt động kinh doanh cụ thể điều hành.

Dự đoán trong nhiều năm tới đây các hoạt động thương mại điện tử sẽ phát triển ở mọi khía cạnh B2B (Business to Business – Từ doanh nghiệp đến doanh nghiệp), B2C (Từ doanh nghiệp đến kháhc hàng), B2G (Từ doanh nghiệp đến chính phủ), và để chuẩn bị cho “cuộc cách mạng” này, mỗi cá nhân cần trang bị kiến thức chung và cả kiến thức chuyên môn để vận hành và phát triển các dự định kinh doanh của mình sao cho phù hợp với xu hướng cua thị trường và sự cách tân không ngừng của công nghệ!

https://www.facebook.com/phanhieutcmiendong

http://aitech.edu.vn/; hungngmd@gmail.com

VIỆN CÔNG NGHỆ QUẢN TRỊ Á CHÂU – TS. NGUYỄN VĂN HÙNG