XÂY DỰNG PHONG CÁCH NGƯỜI CÁN BỘ QUẢN LÝ

 

      Lãnh đạo là quá trình sử dụng và phối hợp hoạt động của các cá nhân trong tổ chức bằng cách gây ảnh hưởng và dẫn đắt hành vi của cá nhân hay nhóm người nhằm hướng tới mục tiêu của tổ chức. Lãnh đạo là một trong những khái niệm quan trọng nhất trong khoa học về tổ chức – nhân sự.

    Trong tướng số, tử vi, sinh trắc vân tay đều chỉ ra rằng: những người không có tố chất làm lãnh đạo, nếu họ có cố học cũng không phù hợp. Họ cần phải sinh ra đã có tố chất để trở thành lãnh đạo. Người làm lãnh đạo thường có suy nghĩ, góc nhìn, năng lực rất khác người. Thậm chí là khác rất nhiều so với những người chỉ làm quản lý hoặc nhân viên. Chính vì thế người ta hay có những câu nói kinh điển về vấn đề này như câu nói “trăm quân thì dễ kiếm nhưng một tướng thì khó tìm”. 

      Phong cách lãnh đạo là phương thức và cách tiếp cận của một nhà lãnh đạo để đề ra các phương hướng, thực hiện các kế hoạch và tạo động lực cho nhân viên. Dưới góc nhìn của một nhân viên, phong cách đó thường được thể hiện qua các hành động hoặc rõ ràng hoặc ngầm ý từ lãnh đạo của họ (Newstrom, Davis, 1993).

     Phong cách lãnh đạo là yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lí của người lãnh đạo, đến tập hợp và thu hút những người thừa hành trong quá trình thực hiện các mục tiêu của tổ chức. Phong cách lãnh đạo là hệ thống các phương pháp được người lãnh đạo sử dụng để tác động đến những người dưới quyền.

XÂY DỰNG PHONG CÁCH NGƯỜI CÁN BỘ QUẢN LÝ

     Phong cách lãnh đạo, quản lý có vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của tổ chức, phong cách của cán bộ cấp dưới và lợi ích của quần chúng. Thực tế cho thấy, có những nhiệm vụ chưa hoàn thành tốt, không phải do người cán bộ thiếu nhiệt tình, kiến thức, năng lực  mà còn do phong cách lãnh đạo, quản lý chưa phù hợp. Bởi vậy, việc xây dựng phong cách lãnh đạo, quản lý dân chủ cho cán bộ là vấn đề vừa cấp bách, vừa cơ bản, lâu dài.

 

1.Loại bỏ phong cách lãnh đạo quan liêu

Phong cách lãnh đạo quan liêu là con đẻ của cơ chế quan liêu bao cấp, là nguyên nhân trực tiếp của các căn bệnh gia trưởng, độc đoán, thiếu dân chủ, cục bộ địa phương, xa rời thực tế, dẫn đến hiệu quả quản lý thấp.

Trong tác phẩm “Sửa đổi lề lối làm việc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh dã phê phán phong cách lãnh đạo này qua các biểu hiện sai lầm thường gặp như: “Cái gì cũng dùng mệnh lệnh, ép quần chúng làm. Đóng kín lại mà đặt kế hoạch, viết chương trình rồi đưa ra cột vào cổ quần chúng, bắt dân chúng theo”

“Có nhiều cán bộ không bàn bạc, không giải thích với quần chúng, không để cho quần chúng phát biểu ý kiến, giải quyết các vấn đề, chỉ bắt buộc quần chúng làm theo mệnh lệnh. Thậm chí khi dân chúng đề ra ý kiến và nêu rõ vấn đề, họ cũng tìm cách dìm đi. Họ chỉ làm theo ý kiến của họ. Kết quả là làm cho quần chúng nghi ngờ, uất ức, bất mãn,…”.

Cảnh tỉnh cho các nhà lãnh đạo về loại sai lầm ngộ nhận này, Người nói: “Có nhiều cán bộ theo cách đó. Họ còn tự đắc rằng: làm như thế họ “vẫn làm tròn nhiệm vụ”, làm được mau, lại không rây rà.

Họ quên rằng: “Đảng ta và Chính phủ ta làm việc là làm cho dân chúng. Việc gì cũng vì lợi ích của dân mà làm. Làm theo cách quan liêu đó thì dân oán. Dân oán dù tạm thời may có chút thành công, nhưng về mặt chính trị là thất bại.”

Dưới góc độ tâm lý học quản lý, phong cách lãnh đạo quan liêu thường dẫn đến những hậu quả nguy hại sau:

Bệnh quan liêu làm cản trở sự phát triển nhân cách toàn diện của những người cấp dưới, buộc họ phải làm việc trong khuôn khổ của những thủ tục cứng nhắc, theo những mệnh lệnh chi tiết, vụn vặt do cấp trên liên tục đưa ra mà không chú ý tới sở trường và khả năng của cấp dưới. Những người cấp dưới phải làm việc trong điều kiện như vậy rất dễ đánh mất tính độc lập suy nghĩ và dễ có thói quen làm việc như một cái máy khiến cho khó phát triển hết khả năng của mình.

Bệnh quan liêu có thể dẫn nhà quản lý đến chủ nghĩa thủ cựu và nếp suy nghĩ theo đuôi, chẳng hạn như cách nghĩ cho rằng cấp trên biết rõ hơn mình, tốt nhất là hành động theo ý cấp trên, nếu có ý kiến ngược lại, chắc sẽ thất bại.

Bệnh quan liêu làm cho nhà quản lý không để ý đến những vấn đề mới xuất hiện, bởi vì họ chỉ làm việc theo thói quen thụ động mà không ý thức được rằng tình hình thực tế đang biến đổi rất nhanh, khó có chương trình, kế hoạch nào có thể bao quát hết mọi chi tiết gắn với những đổi thay của thức tế.

Trong hệ thống quản lý, lãnh đạo quan liêu, rất khó có thể huỷ bỏ các quyết định sai lầm của thủ trưởng. Và mỗi khi người lãnh đạo không biết nghe những kiến nghị, góp ý đúng đắn của cấp dưới thì chỉ còn một cách là cấp dưới phải thi hành mệnh lệnh sai lầm của cấp trên và cái giá phải trả của một cơ quan đơn vị hành chính thật khôn lường.

Một trong những hậu quả nổi bật của bệnh quan liêu là khoảng cách ngày càng mở rộng giữa điều mà người thủ trưởng có quyền làm và điều mà anh ta có thể làm. Ở đây quyền hạn mà anh ta tự cho rằng mình có được thì có xu hướng gia tăng nhưng khả năng thực tế anh ta có làm được hay không lại có xu hướng giảm đi.

Từ những tệ hại trên đây có thể dẫn đến một hiện tượng mà trong thực tế chúng ta hay dùng bằng cụm từ “quen quá hoá lý”. Có nghĩa là thông thường khi làm một việc gì đó theo yêu cầu của người khác, một người bình thường bao giờ cũng thêm vào đó một phần thiện chí và sáng tạo của bản thân, và biết bổ sung những gì cần bổ sung, trong khi những người “mắc bệnh quen quá hoá lỳ” thì dần dần trở nên mất khả năng sáng tạo và thiện chí của mình với tư cách là một chủ thể.

2.Xây dựng phong cách lãnh đạo dânchủ, quyết đoán, có hiệu quả

Phong cách lãnh đạo này đòi hỏi người cán bộ quản lý giáo dục phải bám sát nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác quản lý nhằm đề cao tính tập thể trong lãnh đạo đi đôi với tăng cường trách nhiệm cá nhân.

Trước khi ra một quyết định quan trọng, người lãnh đạo cần điều tra nghiên cứu, thu thập thông tin thật đầy đủ để nắm chắc bản chất của tình hình và sự việc. Hồ Chủ tịch đã nói: “Việc gì cũng phải điều tra rõ ràng, cẩn thận và phải làm đến nơi, đến chốn,… Đảng có hiểu rõ tình hình thì đặt chính sách mới đúng”.

Cũng như trong tất cả các lĩnh vực công tác thường xuyên có mối quan hệ giao tiếp giữa  con người với con người, hoạt động quản lý giáo dục đòi hỏi nhà quản lý phải luôn luôn duy trì mối quan hệ với cấp dưới, biết dành nhiều thời gian cho việc tiếp xúc với cấp dưới.

Người lãnh đạo cần biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của cấp dưới, chú ý tìm hiểu những nhân tố mới, những kinh nghiệm sáng tạo của các thành viên trong tập thể.

Trước những vấn đề có nhiều ý kiến khác nhau, cần phải thảo luận dân chủ, công khai, thẳng thắn để tìm ra chân lý, để đi đến kết luận rõ ràng, dứt khoát và khoa học. Tránh tìm cách lẩn tránh sự bất đồng ý kiến bằng cách đưa ra kết luận chung chung, rồi cuối cùng đi đến một kết luận chứa đựng những yếu tố dung hoà, thoả hiệp, nửa vời, không có tác dụng thực tế.

Xây dựng phong cách lãnh đạo dân chủ còn có nghĩa là phát huy tính tập thể trong lãnh đạo phải đi đôi với việc đề cao trách nhiệm cá nhân. Độc đoán là sai, song cá nhân không dám chịu trách nhiệm, không dám quyết đoán cũng là sai.

Mở rộng dân chủ không phải là sa vào dân chủ hình thức hoặc dân chủ vô nguyên tắc. Dân chủ đúng đắn phải đặt dưới sự chỉ đạo tập trung và đi liền với tập trung. Sự năng động, sáng tạo phải dựa trên cơ sở đường lối, chính sách của Đảng. Mọi biểu hiện của chủ nghĩa tự do, vô kỷ luật, cục bộ địa phương, phân tán, tản mạn, nói ẩu, làm bừa hoàn toàn xa lạ với dân chủ.

Xây dựng phong cách lãnh đạo dân chủ là xu thế tất yếu trong thời đại ngày nay, nó gần với những giá trị nhân văn của xã hội hiện đại. Tuy nhiên, để cho phong cách lãnh đạo dân chủ thực sự mang lại hiệu quả trong công tác quản lý cần chú ý thêm một số khía cạnh khác như những điều kiện không thể thiếu được nhằm nâng cao năng lực và uy tín của mình:

Không ngừng nâng cao trình độ lý luận chính trị, trình độ chuyên môn và trình độ quản lý nhằm đổi mới tư duy, đổi mới phong cách lãnh đạo.

Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, lời nói đi đôi với việc làm, suy nghĩ kỹ trước khi nói, có kế hoạch chi tiết trước khi làm.

Tăng cường công tác phê và tự phê bình, chống chủ nghĩa cá nhân và tệ sùng bái cá nhân.

Đối xử bình đẳng và cởi mở với mọi người, tránh “yêu nên tốt, ghét nên xấu”.

Giữ gìn và nâng cao những phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” như lời dạy của Hồ Chủ tịch.

Mềm dẻo, sáng tạo, linh hoạt trong giao tiếp và trong công tác quản lý lãnh đạo. Khi xem xét, suy nghĩ phải có “lý” nhưng khi hành động, ứng xử phải có “tình”.

Đất nước ta đang tiến hành công cuộc đổi mới cả về phương diện kinh tế xã hội và phương diện hành chính quốc gia. Để góp phần thực hiện nhiệm vụ trọng đại đó, mỗi cán bộ lãnh đạo, quản lý nói chung và cán bộ quản lý giáo dục nói riêng dù ở cấp nào đều cần chú trọng đổi mới phong cách lãnh đạo, quản lý dựa trên những yêu cầu và nguyên tắc quy định hiện hành của hệ thống quản lý xã hội.

 

Tổng hợp tài liệu tham khảo  INTERNET.

https://www.facebook.com/phanhieutcmiendong

http://aitech.edu.vn/

VIỆN CÔNG NGHỆ QUẢN TRỊ Á CHÂU – TS. NGUYỄN VĂN HÙNG